سم برای پشه
پشههای خانگی را بشناسیم
یکی از انواع پشهها که در ایران هم وجود دارد، پشه «کولکس» است که به پشه خانگی مشهور است. عنایتی در این باره میگوید: افرادی که تخصص نداشته باشند فرق کولکس و آنوفل (پشه ناقل مالاریا) را متوجه نمیشوند چون اندازه اینها تقریبا یکی است و شکل ظاهریشان نیز شبیه است. پشه کولکس یا پشه خانگی خوشبختانه در ایران برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا ناقل بیماری مهمی نیست و آسیب چندانی برای انسان ندارند و نیش آن تنها باعث خارش و قرمزی موقتی پوست بخصوص در اطفال میشود.
وی در ادامه با بیان اینکه «آئدس» یکی دیگر از انواع پشهها است که ناقل چهار نوع بیماری ویروسی است، تصریح میکند: پشههای آئدس در بسیاری از نقاط دنیا انتشار دارند و چهار نوع بیماری بسیار خطرناک و مهلک را به انسان انتقال میدهند که یکی از آنها بیماری «دنگی» است که میتواند کشنده باشد و هر ساله ۴۰۰ میلیون نفر در دنیا به آن مبتلا میشوند. دومین بیماری ناشی از پشه آئدس، «زیکا» است. اگر مادری مبتلا به زیکا باشد و به جنین خود انتقال دهد، نوزاد دچار میکرو سفالی یا کوچکی مغز میشود که ناتوان ذهنی و حرکتی برای فرد به دنبال خواهد داشت.
به گفته این حشرهشناس، «چیکن گونیا» دیگر بیماری ناشی از پشه آئدس است که منجر به ناتوانی فرد و درد استخوانی و مفاصل بسیار شدید میشود. چهارمین بیماری ناشی از نیش پشه آئدس، بیماری ویروسی «تب زرد» است که باعث اختلال شدید کبد و مرگ فرد مبتلا میشود.
آیا در ایران پشه آئدس داریم؟ عنایتی در پاسخ به این پرسش میگوید: در مورد پشههای آئدس که ناقل چهار نوع بیماری ویروسی هستند. از سال ۱۳۹۱ تاکنون بهطور فشرده پایش این پشه از طرف وزارت بهداشت در ایران انجام میشود تا ببینیم این پشههای خطرناک را در ایران داریم یا نه؟ خوشبختانه با انجام مراقبت بسیار دقیق هیچ کشفی از استقرار این پشه در ایران نداشتیم با اینکه در کشورهای همسایه شامل پاکستان، افغانستان، عراق، عربستان، یمن، عمان، ترکیه، گرجستان و روسیه وجود دارد. در ایران هنوز این پشهها را کشف نکردیم و تلاش میشود که آنها یا وارد ایران نشوند و اگر هم وارد شدند بلافاصله آنها را شناسایی و قلع و قمع کنیم.
اطلاعات موجود نشان میدهد که همه پشهها، خونخوار نیستند و فقط پشه ماده است که خون میخورد. پشه نر فقط از شیره گیاهان تغذیه میکند.
پشههای گزنده یا خونخوار را از روی خرطوم بلند و پهن متمایل به جلو شناسایی میکنند. پشه معمولی به رنگ قهوهای و خاکستری است. این پشهها در مکانهای مسکونی بسیار مشاهده میشوند.
آنها در آبهای آلوده و هر جایی که آب باشد، زندگی و تولید مثل میکنند.
نیش پشه و خارش پوستی
کارشناسان برای شناخت عملکرد نیش پشه آزمایشهای فراوانی انجام دادهاند. از جمله با استفاده از میکروسکوپ، پشهای را که در حال نیش زدن پای یک قورباغه بود، زیر نظر گرفتند.
نیش پشه داخل پوست پیچ میخورد و میچرخد و دنبال مویرگ میگردد، سپس هنگامی که نیش پشه به یک رگ خونی میرسد، پمپهای مکش شکم پشه، شروع به مکیدن آن میکنند. پشهها تقریبا دو برابر وزن خود خون میمکند.
بعد از پایان مکش، آنها مقداری از بزاق خود را به بیرون دفع میکنند. همین امر، باعث ایجاد آلرژی و حساسیت در بدن انسان می شود که با خارش و درد همراه است.
پشه چه کسانی را نیش میزند؟
برخی افراد که پی در پی دچار گزش پشه میشوند، کم کم بدنشان در مقابل نیش واکنش نشان نمیدهد، یعنی نوعی مصونیت در مقابل آن پیدا میکنند.
متوسط دمای پوست انسان بین 31 تا 35 درجه سانتیگراد است. پشهها پوستی که گرم باشد (دمای بالای 32 درجه) را دوست داشته و برای گزش انتخاب میکنند.
محل زندگی پشه
لولههای فاضلاب خانگی، منبعهای آب، بشکههای آب، گلدانهای مرطوب، ناودانها، حوضچهها و استخرها، آب انبار و حتی مخلوط کود حیوانات با پیشاب انسان برای پشه ها مطلوب است.
زمستانها هم در جاهای نمناک و کمی گرم به سر میبرند.
فصول و پشه ها
فصل پاییز پشههای نر و ماده جفت گیری میکنند و نرها میمیرند. پشه ماده، زمستان را سپری کرده و در بهار روی آبها تخمریزی میکند. لذا با ضدعفونی کردن محلهای آب میتوان آنها را نابود کرد.
پشه ماده از طریق حسگرهای بویایی، حس بینایی و گیرنده های گرمایی هدف خود را شناسایی می کند.